Du lịch Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du Hà Tĩnh

Là điểm nhấn quan trọng của du lịch Hà Tĩnh, khu di tích Nguyễn Du hiện nay được đầu tư phát triển theo hướng khu du lịch quốc gia. Nơi đây lưu giữ hơn 1000 tín vật, hiện vật của cụ lúc sinh thời, đặc biệt là các áng thơ Hán – Nôm vốn là kiệt tác của cụ.

1. Nguyễn Du là ai?

Nguyễn Du (1765 – 1820), tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, quê là làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Ông xuất thân trong gia đình quý tộc, có cha là Nguyễn Nghiễm, từng giữ chức Tể tướng dưới triều Lê – Trịnh.

Năm Quý Mão 1783, Nguyễn Du dự khoa thi Hương ở trường Sơn Nam và đậu Tam trường (Tú tài). Mặc dù từng làm quan nhưng ông lại được hậu thế đánh giá cao ở sự nghiệp văn chương với các tác phẩm thơ chữ Hán hay chữ Nôm, có thể kể đến như: 

• Thơ chữ Hán: Thanh Hiên thi tập, Nam Trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục…
• Thơ chữ Nôm: Đoạn Trường Tân Thanh, Văn tế thập loại chúng sinh, Văn tế Trường Lưu nhị nữ…

Đại thi hào Nguyễn Du để lại nhiều di sản văn hóa, trong đó có kiệt tác Truyện Kiều (Ảnh: Sưu tầm)

Nguyễn Du mất ở Huế năm 1820. Đến 1824, người ta cải táng ông và đưa về quê nhà Tiên Điền, Hà Tĩnh.

2. Lịch sử xây dựng khu di tích Nguyễn Du 

Ngôi nhà thờ Nguyễn Du được xây dựng năm 1825 tại quê nhà của ông ở xóm Tiền Giáp. Hơn 400 sinh sống tại xã Tiên Điền, con cháu dòng họ Nguyễn Tiên Điền đã xây dựng nên một số đền, chùa, văn bia, cầu cống, đình làng…

Đến năm 1962, khi quyết định thành lập khu di tích, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Tĩnh đã cho phục dựng và làm mới nhiều công trình. Di tích Nguyễn Du hiện nay có tổng diện tích khoảng 28.562m2, thuộc địa bàn thôn Hồng Lam, xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. 

Khu di tích Nguyễn Du khang trang hơn sau khi được trùng tu (Ảnh: VnExpress)

Những năm gần đây, khu lưu niệm Nguyễn Du đã được đầu tư theo hướng trở thành một khu du lịch quốc gia và trở thành địa điểm du lịch Hà Tĩnh về văn hóa – lịch sử thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

3. Cách di chuyển đến khu di tích Nguyễn Du

Khu di tích Nguyễn Du Hà Tĩnh được xây dựng để các văn sĩ, nho sĩ và du khách trong và ngoài nước yêu quý Truyện Kiều và cụ Nguyễn Du đến thắp hương tưởng niệm. 

Cách di chuyển đến khu di tích Nguyễn Du như sau:

• Từ TP. Vinh: Theo đường quốc lộ 1A, qua cầu Bến Thủy là đến địa phận thị trấn Xuân An, huyện Nghi Xuân Hà Tĩnh. Du khách tiếp tục đi theo quốc lộ 8B khoảng 4km là đến khu di tích đại thi hào Nguyễn Du. 
• Từ TP. Hà Tĩnh: Theo đường quốc lộ 1A về phía Bắc 45km, đến thị trấn Xuân An, rẽ phải theo biển chỉ dẫn, đi khoảng 6km là đến khu di tích Nguyễn Du.

4. Thăm quan bên trong khu di tích Đại thi hào Nguyễn Du

Khu di tích Nguyễn Du nằm trong quần thể di tích dòng họ Nguyễn ở Tiên Điền. Quần thể này bao gồm nhiều di tích như đền thờ Đại Vương tiến sĩ Nguyễn Huệ; đền thờ Nguyễn Nghiễm, Nguyễn Trọng; đàn tế Nguyễn Quỳnh; 2 ngôi nhà Tư Văn; khu mộ đại thi hào Nguyễn Du, bảo tàng Nguyễn Du và nhà thờ Nguyễn Du.

Bên trong khu di tích Nguyễn Du (Ảnh: VnExpress)

Nổi bật tại khu di tích là bức tượng cụ Nguyễn Du được đúc bằng đồng với chiều cao từ bệ tượng lên đến đỉnh tượng là 4m, được làm bằng đồng, khăn đóng áo dài, tay cầm bút lông, toát lên thần thái nho nhã của Đại thi hào dân tộc.

Bức tượng Nguyễn Du cao 4m (Ảnh: Sưu tầm)

Tiếp đến là ngôi nhà thờ Nguyễn Du được xây dựng vào 1825. Bàn thờ được xây bằng vôi cát, phía trên là bài vị bằng đá khắc dòng chữ “Thanh Hiên Nguyễn Tiên Sinh” và bức hoành phi đề 4 chữ “Hồng Sơn thế phả” được Hoàng Phù Phái đời nhà Thanh triều Càn Long trao tặng. 

Nhà thờ cụ Nguyễn Du (Ảnh: Báo Dân trí)

Đi sâu vào bên trong khu di tích là khu tưởng niệm Nguyễn Du với nhà tiếp khách và bảo tàng. Nơi đây lưu giữ hơn 1.000 hiện vật, tư liệu về Nguyễn Du và dòng họ Nguyễn Tiên Điền: các bản Kiều Nôm cổ, nghiên mực, chén uống trà, móc treo mũ áo,…

Vật dụng hằng ngày của cụ Nguyễn Du (Ảnh: Sưu tầm)

Ghé thăm di tích lịch sử Hà Tĩnh – Nguyễn Du, du khách trong và ngoài nước được nghe thuyết minh về khu di tích Nguyễn Du và tìm hiểu về những giá trị di sản văn hóa to lớn mà Đại thi hào và Truyện Kiều đã để lại.

Khu trưng bày sách hiện có hơn 500 ấn phẩm nghiên cứu thân thế, sự nghiệp của Nguyễn Du. Đặc biệt hơn, tại đây còn có thêm 47 bản sưu tập Truyện Kiều bằng chữ Hán và chữ Nôm được số hóa từ bản Truyện Kiều năm 1866.

Tác phẩm truyện kiều bằng chữ Nôm (Ảnh: Sưu tầm)Tác phẩm Kim Vân Kiều tân truyện được lưu giữ tại khu trưng bày (Ảnh: Sưu tầm)

Bên trong khu lưu niệm Nguyễn Du còn được đặt 2 bức đại tự. Phía trên có đề ”Hồng Sơn phế tổ” do đại thần nhà Thanh tặng dòng họ Nguyễn Tiên Điền, có ý nghĩa là dòng dõi nổi tiếng dưới chân núi Hồng. Phía dưới là ”Thiên môn tái đăng”, có nghĩa là lên cửa trời do Chu Lễ cháu 24 đời của Chu Công tặng Nguyễn Đề năm 1795.

Hai bức đại tự trong di tích Nguyễn Du (Ảnh: Sưu tầm)

Về phần mộ cụ Nguyễn Du, nhiều người đặt câu hỏi không biết mộ Nguyễn Du ở đâu. Sau nhiều lần di dời, con cháu của cụ hiện đã cải táng và đưa cụ đến xứ Đồng Cùng, giữa một vùng cát rộng.

Mộ chí ”Tiên Điền Nguyễn Du tiên sinh chi mộ” đặt tại mộ Nguyễn Du năm 1965, do Đặng Thai Mai khắc (Ảnh: Sưu tầm)Nhà Tư Văn, nơi thờ Khổng Tử và cũng là nơi thờ “Đạo học” của huyện Nghi Xuân (Ảnh: Sưu tầm)

Ông Hồ Bách Khoa – Trưởng ban quản lý khu di tích cho biết: “Mỗi năm, khu di tích thu hút khoảng 20.000 – 30.000 lượt khách tham quan, nghiên cứu và học tập. Trong quần thể khu di tích hiện có 2 phòng lưu trữ nhiều kỷ vật của Nguyễn Du và các cổ vật khác có niên đại lên đến hàng trăm năm.”