Vĩnh Phúc được biết đến với nhiều danh lam thắng cảnh như: Tam Đảo, Hồ Xạ Hương, Hồ Đại Lải… Ngoài ra nơi đây còn được biết đến với di tích lịch sử Cụm đình Tam Canh. Cụm đình là một trong số ít những ngôi đình cổ nổi tiếng còn sót lại ở khu vực Bắc Bộ.
Cụm đình Tam Canh ở đâu?
Cụm đình nằm cách thành phố Vĩnh Yên khoảng 7km. Cụm di tích được mệnh danh là cảnh đẹp Vĩnh Yên nằm dọc theo quốc lộ 2A. Nơi đây cách Hà Nội tầm 50km. Cụm đình bao gồm 3 đình là: Hương Canh, Ngọc Canh và Tiên Hường. Đây cũng chính là tên của 3 làng thuộc thị trấn Hương Canh, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc.
Mỗi làng có một ngôi đình riêng, song đều thờ 5 nhân vật lịch sử được phong “Thần”. Đó là Ngô Xương Ngập là con trưởng của Ngô Quyền. Ngô Xương Văn là con thứ của Ngô Quyền. Đỗ Cảnh Thạc là một tướng của Ngô Quyền. Mẹ của Ngô Xương Văn là Linh Quang Thái Hậu và một Nữ nương được phong là Thị Tàng công chúa.
Cụm di tích có niên đại cuối thế kỷ XVII đầu thế kỷ XVIII. Tổng thể mặt bằng kiến trúc của ba ngôi đình bố cục kiểu chữ “Vương”. Kiến trúc của cụm di tích này hoành tráng bằng gỗ đồ sộ. Bên cạnh đó cụm đình còn nổi tiếng về những trạm khắc trang trí nội thất cầu kì, tinh xảo.
Nếu như tới đây vào những dịp đầu xuân, du khách còn có thể thưởng thức một số lễ hội cổ truyền đặc sắc. Các trò chơi cổ truyền ở đây vẫn được bảo tồn nguyên vẹn, đông vui mỗi độ xuân về. Có thể kể đến các trò như: Kéo Song, Đố chữ…
Đình Hương Canh thuộc cụm đình Tam Canh
Tất cả các phần thừa ra như họng cột đều được chế tác thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Các đầu kìm được trạm lộng sâu tới gang tay. Nổi bật với những nét mác cong đều nhau vun vút. Những đầu hoành, đòn tay được trạm trổ thành hình những chú voi mập mạp. Hình ảnh voi nhìn như đang cùng nhau khiêng đội mái đình.
Đình Hương Canh kiến trúc cổ kính
Trong đình có tổng cộng 19 bức chạm lớn nhỏ. Các bức ghép thành 6 mảng lớn ở trong đình. Đây là hình ảnh mô phỏng thu nhỏ của ngày hội làng. Hình ảnh đã phản ánh được phần nào nét sinh hoạt đặc sắc của nhân dân thời Lê Trung Hưng.
Đình Ngọc Canh
Nội dung và nghệ thuật chạm trổ đình Ngọc Canh cũng có những điểm khác so với đình Hương Canh. Nếu như đình Hương tả nhiều về ngày hội làng, những trò chơi đông người nhộn nhịp thì đình Ngọc Canh thiên về đặc tả hình ảnh những người lao động chăm chỉ. Đồng thời mô phỏng những thú vui hàng ngày ở vùng nông thôn.
Đình Ngọc Canh trầm mặc giữa đất trời
Đình được thiết kế với bố cục chặt chẽ, cân đối. Đình Ngọc Canh là một tác phẩm hoàn hảo, bao hàm nhiều nội dung tư tưởng sâu sắc. Đặc sắc nhất trong kiến trúc là bức “dựng cột buồm”. Tác phẩm này được chạm trên một đầu cột con ở gian cạnh. “Dựng cột buồm” miêu tả cảnh đóng thuyền buồm của một hiệp thợ.
Đình Tiên Hường trong cụm đình Tam Canh
Đình Tiên Hường có đặc điểm ít miêu tả cảnh sinh hoạt của con người. Hầu hết cảnh chạm trổ là cảnh thiên nhiên và vật thờ. Có thể kể đến như: rùa, phượng, kình nghê, hoa sen…
Hình rồng được khắc họa phổ biến và ở nhiều tư thế đa dạng: rồng cuốn cột, rồng leo, cá hoá rồng…
Bức chạm trổ nổi bật nhất là bức cửa võng. Ở đình có hai lần cửa trong và ngoài, mỗi lần cửa lại có ba ô cửa. Các cửa được trang trí bằng bảy lớp cá hoá rồng đẹp mắt. Mỗi con rồng có chiều dài 1,5m uốn suốt theo chiều cao của cửa. Đầu cá ở cuối có hướng cong lên để quan sát toàn bộ phần thân đã hoá rồng.
Ba ô cửa trong được trang trí công phu tám tầng. Mỗi tầng lại là một con rồng hoàn chỉnh dài suốt theo cửa. Thân rồng tua tủa những hình dáng mác. Đầu rồng ở phía dưới nhưng dáng ngẩng đầu lên, mồm há, mắt bôi đen trắng uy nghiêm. Hai cột ở giữa đình chạm trổ một đôi rồng to đang cuốn chặt vào cột. Trong toàn bộ sáu ô cửa võng là hơn một trăm con rồng. Các con rồng đều nằm cùng một tư thế song song với nhau, nền là cả rừng cây mác trông rất bề thế.
Lễ hội được tổ chức tại đình
Bên trên phía cửa võng là bức ván gió chắn nối lên tận trần ngôi đình. Nơi đây được trang trí các hình rồng chầu mặt trời. Hình ảnh phượng càm chữ thọ và bốn chữ đại tự “thánh cung vạn tuế”. Các hình rồng ở quanh ván gió đều được thiếp vàng lóng lánh, rực rỡ, đậm chất Á Đông.
Cụm đình Tam Canh là di tích lịch sử nổi tiếng của tỉnh Vĩnh Phúc. Nếu bạn là người yêu thích, muốn tìm hiểu về lịch sử dân tộc thì đây là điểm đến tuyệt vời dành cho bạn đấy!
Nguồn: Sưu tầm internet.