Du lịch Làng tạc tượng Bảo Hà - Hải Phòng

Nằm cách thành phố cảng Hải Phòng 30 km, làng Bảo Hà, huyện Vĩnh Bảo được nhiều người biết đến với những bức tượng gỗ chạm khắc.
Truyền thuyết về người làm nghề

Vào thế kỷ 15, khi nhà Minh (Trung Quốc) đô hộ Việt Nam (1407-1427), các thanh niên được đưa sang Trung Quốc làm việc trong các nhà máy, xây dựng lăng tẩm, đền đài… trong đó có Nguyễn Công Huệ, người làng Bảo Hà. Trong hơn 10 năm bôn ba ở nước ngoài, Nguyễn Công Huệ đã học được một số nghề để kiếm sống, trong đó có nghề tạc tượng và đồ sơn mài. Sau khi hồi hương, Nguyễn Công Huệ đã truyền nghề cho dân làng. Khi ông mất, dân làng Bảo Hà đã lập miếu, tạc tượng và tôn ông làm Tổ nghề.

Thời kỳ phong kiến

Trong suốt thời kỳ phong kiến, nghệ thuật điêu khắc của Bảo Hà luôn được duy trì và phát triển, phổ biến khắp phương Đông. Làng có nhiều nghệ nhân giỏi được triều đình kính trọng. Họ cũng làm ngai vàng cho nhà vua. Cũng xuất phát từ nghề điêu khắc, tạc tượng, múa rối cạn cũng ra đời và phát triển cho đến ngày nay.

Làng điêu khắc gỗ Bảo Hà từ năm 1945 đến nay

Sau năm 1945, Bảo Hà vẫn duy trì và phát triển nghề. Hiện nay, Bảo Hà có gần 1.000 hộ theo nghề, trong đó có trên 200 hộ làm nghề điêu khắc với 20 xưởng sản xuất. Sản phẩm của làng nghề ngày càng đa dạng và phong phú, bên cạnh các sản phẩm truyền thống (tượng phật, tượng thánh, con rối…). Ngoài ra, còn có nhiều sản phẩm mới phù hợp với thời đại như các sản phẩm đồ thờ (bàn thờ, câu đối…), tượng các loại, tượng đương đại, tranh sơn mài… Hàng năm, làng nghề đóng góp 40% giá trị sản xuất công nghiệp của địa phương. Sản phẩm không chỉ cung cấp cho thị trường trong nước mà còn được xuất khẩu sang nhiều nước Đông Âu. Ngoài ra, làng đã trở thành một tour du lịch “nông thôn” ở ngoại thành Hải Phòng

Năm 2007, làng nghề được thành phố Hải Phòng công nhận là “Làng nghề điêu khắc gỗ và sơn mài truyền thống”.

Làng Bảo Hà không chỉ có những bức tượng truyền thống mà còn có những bức chân dung giống nhân vật. Chúng thể hiện tài năng, kỹ năng và sự sáng tạo của người nghệ nhân. Bảo Hà nổi tiếng với nghề truyền thống này, nhưng gần đây danh tiếng của nó càng lớn khi nó được giới thiệu là một địa điểm du lịch. Nghề tạc tượng phát triển đã đem lại sự giàu có cho người dân địa phương. Vì vậy, nhiều người trước đây đã rời làng đi kiếm sống ở nơi khác, nay đã trở về quê hương. Dân làng hiện đang hợp sức để quảng bá ngôi làng của họ như một điểm du lịch hấp dẫn.

Vật liệu để tạc tượng

Nguyên liệu chính của sản phẩm làng nghề là gỗ và sơn. Loại gỗ thường được sử dụng là gỗ mít, gỗ dổi, gỗ sưa… Để tạo ra những sản phẩm chất lượng thì loại gỗ được chọn phải chắc chắn, ít cong vênh, ít nứt nẻ, mềm, mịn, dễ chạm khắc, dễ đánh bóng… Nước sơn chủ yếu là sống. sơn (nhựa của cây sơn chi), từ sơn sống thành sơn được sử dụng trong các quy trình.

Công cụ để tạc tượng

Để tạo ra một sản phẩm, các nghệ nhân phải sử dụng hàng chục công cụ như: Dụng cụ tạo dáng của sản phẩm; dụng cụ để tạo ra sản phẩm, gồm hàng chục loại đục khác nhau; dụng cụ làm nhẵn công trình và dụng cụ sơn (thép sơn, chổi sơn)

Để tạo ra một sản phẩm phải trải qua các bước: nghiên cứu mẫu, chọn chất liệu, tạo hình, dập, đục đơn giản và chi tiết, gọt, cạo, mài giáp giấy, đánh bóng, lắp giáp và gắn các chi tiết, sơn nhiều lần, dán vàng. và trang trí bằng bạc…

Đặc điểm của tượng ở Bảo Hà

Những sản phẩm mang đậm giá trị văn hóa truyền thống được làm nên từ bàn tay tài hoa, sự sáng tạo của các thế hệ thợ thủ công. Sự độc đáo của những bức tượng đến từ hình khối chắc chắn, cân đối. Những đường nét tỉ mỉ của người thợ đã tạo nên những bức tượng có hồn. Vì vậy, hình ảnh làng nghề Bảo Hà đã trở thành sản phẩm được khách hàng trong và ngoài nước ưa chuộng.

Các hoạt động tại Làng tạc tượng Bảo Hà

Hoạt động chính là tham quan xưởng và tìm hiểu cách các nghệ nhân làm tượng. Du khách sẽ cảm thấy vô cùng ngạc nhiên về quy trình chạm khắc gỗ và tay nghề của những người làm tượng. Họ không chỉ là thợ thủ công mà còn là nghệ sĩ.

Làng đã mở nhiều xưởng bán tượng, sản phẩm mỹ nghệ, tranh sơn mài phục vụ thị trường khách du lịch. Vì vậy, du khách cũng có thể mua những sản phẩm có sẵn về làm quà lưu niệm. Hoặc có thể đặt hàng để lấy sản phẩm theo nhu cầu.

Ngoài ra, làng còn tổ chức các chương trình múa rối sử dụng những con rối gỗ được làm thủ công tại làng. Các buổi biểu diễn ở sân lớn của ngôi làng, nơi du khách ngồi, uống trà và ăn khoai lang nướng.

Chiêm ngưỡng những bức tượng độc đáo

Tượng Đức Linh Lang Đại Vương.

Đức Linh Lang Đại Vương – Thái tử Hoằng Chân cũng là một danh tướng thời Lý. Tượng này do Nguyễn Công Huệ tạc. Tượng được thờ ở đền Bảo Hà (còn gọi là đền Bà Xã), trong tư thế ngồi trên ngai, tay có thể đứng lên ngồi xuống. Đây là một bức tượng độc nhất vô nhị, hơn 500 năm tuổi. Tượng cao 1,6 m, đúng cỡ Hoàng Chân, là sự kết hợp giữa nghệ thuật điêu khắc và múa rối. Tượng này là tượng hiếm trong số các tượng hiện có ở Việt Nam.

Tượng tổ sư

Tượng tổ là sự kết hợp giữa tượng Phật, tượng thánh và chân dung do nghệ nhân Tô Phú Luật thực hiện. Có tài liệu cho rằng đây là bức tự họa của Nguyễn Công Huệ lúc tuổi đã cao. Tượng cao gần một mét, ngồi trên bệ, dáng vẻ uy nghiêm mang dáng dấp “Tiên nữ giáng trần”, nhưng giản dị, nhân hậu, gần như một người nông dân Việt Nam xưa. Đôi mắt sáng với “trí thông minh phi thường”, tư thế của một công nhân đang nghỉ ngơi nhưng rất ung dung.

Tượng Phật 24 tay

Tượng Phật 24 tay của nghệ nhân Đào Văn Đảm đoạt huy chương vàng tại Hội chợ quốc tế Leipzig, Cộng hòa Dân chủ Đức. Để đến làng điêu khắc gỗ Bảo Hà, bạn có thể tự đi hoặc đặt tour tham quan Thành phố Hải Phòng để thuận tiện hơn.