Tháp Dương Long nằm giữa địa phận của hai thôn An Chánh, xã Bình Tây và Vân Tương, xã Bình Hòa. Vì thế, ngoài tên gọi thường được nhắc đến là Dương Long thì ba tòa tháp này còn có nhiều tên gọi khác nhau do người dân hai xã đặt cho như: tháp Vân Trường, tháp An Chánh, tháp Bình An. Xưa kia, khi người Pháp tới nơi này thì gọi nó là Tour d’ Ivoire (tạm dịch là tháp Ngà). Từ một khoảng cách khá xa bạn cũng có thể nhìn thấy tháp. Bao quanh khu di tích là những cánh đồng lúa mênh mông và một vài hộ dân sinh sống gần đó. Tháp Dương Long là một quần thể gồm ba tòa tháp được xây thẳng hàng theo hướng Bắc Nam, cửa chính các tháp đều ngoảnh về hướng Đông.
Từ trên cao nhìn xuống tháp Dương Long (Ảnh ST)
Quần thể gồm ba tòa tháp (Ảnh ST)
Tồn tại hàng trăm năm và trải qua bao thăng trầm lịch sử, cho đến nay quần thể này cũng hư hỏng khá nhiều, nhưng nét kiến trúc độc đáo vẫn được thể hiện khá rõ nét. Nơi đây được ghi nhận là cụm tháp được xây bằng gạch cao nhất Đông Nam Á hiện còn tồn tại. Với chiều cao của tháp giữa lên tới 39m, hai tháp Bắc Nam có chiều cao lần lượt là 32m và 33m. Cụm tháp ở đây đều có chung một nét thiết kế được chia thành ba phần rõ rệt là: đế, thân và mái tháp. Phần đế được xây khá cao, vững trãi, xung quanh thân tháp lại được trang trí rất nhiều những hoa văn họa tiết tinh xảo đặc trưng của người Chăm.
Ba tòa tháp cổ tại Bình Định (Ảnh ST)
Quần thể bị phai mòn theo thời gian (Ảnh ST)
Các phần bằng gạch ở cửa chính đã bị xuống cấp nhiều, không còn giữ được nguyên trạng nhưng theo những tư liệu cũ cho thấy các cửa chính trước đây được xây đều có mái vòm vát chéo lên phía trên. Trên hai trụ cửa bên ngoài được làm từ đá khối và trạm khắc hình thần Garuda chân quắp hai đầu răn. Xung quanh là những cửa giả nhỏ được mô phỏng lại theo kiến trúc của cửa chính. Đỉnh trụ được thay bằng họa tiết lá nhĩ với bên trong là mặt Kala, trong miệng nhả ra bảy con rắn với hình dáng uốn lượn, bên ngoài được bao bọc bởi thân rắn uốn quanh.
Các công trình nhỏ nằm rải rác quanh khu di tích (Ảnh ST)
Các họa tiết trạm khắc rất tinh xảo (Ảnh ST)
Quần thể tháp Dương Long với hai tòa tháp Bắc, Nam được xây dựng với kích cỡ và hình thù tương đối giống nhau. Chỉ có điều những họa tiết trên các tòa tháp lại được chạm khắc theo những chủ đề khác nhau. Trên viền những khối đá dùng để ngăn cách phần thân và đế tháp Bắc được chạm khắc các hình sư tử và voi nối liền với nhau thành một vòng. Tòa tháp phía Nam lạ là họa tiết những bầu vú tròn trịa xếp sát nhau, hình những vị đạo sĩ ngồi trên lá đề phần dưới cùng là sư tử, hình người, những hình thù kỳ dị khác. Nằm ở vị trí trung tâm và cao hơn hẳn hai tòa tháp còn lại, nhưng tòa tháp giữa này lại không được trang trí tỉ mỉ như hai tòa tháp con. Điểm chung của các tòa tháp là phần mái đều được thiết kế xây dựng thành các tầng nhỏ dần, mỗi tầng lại được thể hiện với những họa tiết khác nhau như sư tử, voi, bò thần Nadin, rắn thần Naga… Tất cả những thứ đã tạo cho cụm tháp này một vẻ đẹp tinh tế, độc đáo chỉ có riêng ở nơi này.
Mỗi tòa tháp lại được trang trí khác nhau (Ảnh ST)
Nhiều nhà nghiên cứu dựa trên những họa tiết, cũng như hơi hướng nghệ thuật được xây dựng ở nơi này đánh giá Tháp Dương Long chịu ảnh hưởng khá nhiều từ kiến trúc nghệ thuật Kh’mer. Vào khoảng thế kỷ 12 đầu thế kỷ 13 vùng đất nơi đây đã phải chống chịu rất nhiều cuộc xâm lăng của Tchenla (Chân lạp). Và cũng từng nằm dưới sự quản lý của người Kh’mer trong thời gian khá dài. Nên có khả năng tháp được xây dựng trong thời gian đó và bị ảnh hưởng đôi chút trong nét kiến trúc. Có thể nói tháp Dương Long là một trong số các quần thể kiến trúc lớn và đẹp nhất còn sót lại ở dải đất miền Trung. Sự tồn tại của khu di tích như một điểm nhấn độc đáo góp phần tô điểm cho cảnh sắc thiên nhiên nơi này.
Công trình đã phải trùng tu khá nhiều (Ảnh ST)
tháp Dương Long Bình Định (Ảnh ST)
Sở hữu vẻ đẹp độc đáo cùng niên đại hàng trăm năm, tháp Dương Long được xem là địa điểm vô cùng hấp dẫn khách du lịch mỗi khi có dịp đến Bình Định. Đến với quần thể di tích tháp Dương Long, không những bạn sẽ được khám phá và chiêm ngưỡng vẻ đẹp huyền bí, cổ kính mà đây còn là dịp bạn có thể ghé thăm những làng nghề chế tác gốm nổi tiếng trước đây của người Chăm như Gò Cây Ké, Gò Hời
Nguồn: Sưu tầm internet.