Thành Cổ Bắc Ninh là một trong những chứng tích, hình tượng của thời kỳ phong kiến Việt Nam. Du lịch Bắc Ninh, ngoài những mái đình cong cong, cây đa giếng nước còn tồn tại những lũy thành bao đời vẫn sừng sững với biến cố thời gian. Thành cổ Bắc Ninh được đánh giá là một trong những tòa thành đẹp nhất xứ Bắc Kỳ.
THÀNH CỔ THÀNH CỔ BẮC NINH Ở ĐÂU ?
Thành cổ Bắc Ninh là Pháo đài từ thế kỷ 19, đang phục vụ cho mục đích quân sự, cho hành khách tham quan hào nước và cây đa nổi tiếng ngoài trời.Cách thức trung tâm Thành Phố Hà Nội khoảng 30km, Thành cổ Bắc Ninh là một địa điểm tham quan nổi tiếng ở Tp. Bắc Ninh.
Thành cổ Bắc Ninh, công trình kiến trúc nghệ thuật quân sự tiêu biểu của tỉnh Bắc Ninh, được xây dựng từ năm 1805 thời Vua Gia Long, triều Nguyễn, trên địa phận những làng Ðỗ Xá, huyện Võ Giàng, Hòa Ðình (Tiên Du) và làng Yên Xá, huyện Yên Phong (nay thuộc phường Vệ An, TP.Bắc Ninh). Trấn lỵ của trấn Bắc Ninh trước kia ở xã Đáp Cầu thuộc huyện Võ Giàng.
CÁCH THỨC DỊCH CHUYỂN ĐẾN THÀNH CỔ BẮC NINH
Từ thành phố Thành Phố Hà Nội đến Thành cổ Bắc Ninh bạn đi mất khoảng 60 phút xe máy và 40 phút ôtô, đường đi rất thuận tiện.
TUYẾN ĐƯỜNG THỨ NHẤT
Từ thành phố Thành Phố Hà Nội, bạn dịch chuyển theo hướng cầu Long Biên hoặc cầu Chương Dương. Nếu là cầu Long Biên thì bạn chạy xe thẳng theo đường Ngọc Lâm, đến đèn xanh đèn đỏ thì rẽ trái.
Còn nếu bạn đi theo hướng cầu Chương Dương thì đi thẳng theo hướng đường Nguyễn Văn Cừ. Đến đèn đỏ thì tiếp tục đi thẳng đến cầu vượt đoạn giao giữa quốc lộ 5 và đường Nguyễn Văn Cừ thì đi qua gầm cầu.
Chạy dọc khu thành phố Việt Hưng rồi tiến lên cầu Đuống, đi sang tới địa phận Yên Viên thì bạn đi xe theo hướng quốc lộ 1A khoảng 13km nữa sẽ tới thị xã Từ Sơn của tỉnh Bắc Ninh.
Từ điểm này, vẫn theo hướng quốc lộ 1A, bạn đi 12km nữa là tới thành phố Bắc Ninh. Sau đó bạn hỏi đường đến Thành cổ. Đây là tuyến đường khá ngắn, dễ tìm, tuy vậy từ đoạn cầu Đuống tới thị xã Từ Sơn có nhiều đoạn đường ổ gà khó đi nên bạn chú ý vận tốc, chạy chậm để không gây tai nạn nhé!
TUYẾN ĐƯỜNG THỨ HAI
Đây là đoạn đường rất ngắn, chỉ khoảng 25km từ điểm cầu Thanh Trì. Bạn đi xe thẳng theo hướng quốc lộ 1, đi qua khoảng 5 đoạn cầu vượt nhìn thấy bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh thì rẽ trái, qua cầu là địa phận thành phố Bắc Ninh.
Đây là tuyến đường cao tốc dễ đi, dễ tìm, bạn chỉ mất khoảng nửa tiếng để đi từ đầu cầu Thanh Trì tới đây.
Trên đường đi, bạn nhớ chấp hành nghiêm chỉnh luật lệ tin cậy giao thông để tránh bị thổi phạt và gặp bất lợi cho quá trình dịch chuyển nhé!
KIẾN TRÚC THÀNH CỔ THÀNH CỔ BẮC NINH
Theo GS.TS. Ðỗ Văn Ninh, tác giả cuốn sách Thành cổ Việt Nam, thành Bắc Ninh là thành cổ trước tiên của Việt Nam được xây dựng theo đồ án hình lục giác (6 cạnh). Về kiến trúc, thành Bắc Ninh là một trong bốn tòa thành đẹp nhất vùng Bắc Kỳ thời bấy giờ. Theo hệ đo lường cổ Việt Nam, thì chu vi thành dài 532 trượng, 3 thước, 2 tấc. Tường gạch cao 9 thước.
Xung quanh có hào rộng 4 trượng, sâu 5 thước. Thành có 4 cổng, mỗi cổng đều có cầu đi qua hào. Nhiều năm qua, người và xe cộ ra vào thành cổ chỉ sử dụng cổng tiền ở phía Đông, cổng hậu ở phía Tây, tên hai cổng này rất được đặt cho hai phố: phố Cổng Tiền thuộc phường Tiền An, phố Cổng Hậu thuộc phường Vệ An.
Trong thành có sắp xếp những bộ phận gồm Doanh trấn thủ, Ðài bác vọng, Kho thuốc súng, Nhà công đồng. Ở sáu góc thành đều có pháo đài nhô ra ngoài, theo kiểu dáng điển hình vô-băng (vauban). Đây là một thành to sau thành Thành Phố Hà Nội, chứng tỏ sự quan tâm nổi biệt của triều Nguyễn nếu với tầm quan trọng mọi mặt của đất Bắc Ninh.
LỊCH SỬ THÀNH CỔ THÀNH CỔ BẮC NINH
Tháng 2 năm Giáp Tý (1804), vua Gia Long cho dời trấn lỵ cũ đến xã Lỗi Đình thuộc huyện Tiên Du.
Lúc đầu, thành Bắc Ninh chỉ được đắp bằng đất, cho tới năm Minh Mạng thứ 6 (1825), thành được xây lại bằng đá ong và cuối cùng xây lại bằng gạch vào thời Thiệu Trị (1841). Thành xây tại chỗ giáp giới của 3 xã thuộc 3 huyện là Đỗ Xá (huyện Võ Giàng), Khúc Toại (huyện Yên Phong) và Lỗi Đình (huyện Tiên Du).
Đây là ngôi Thành cổ trước tiên của Việt Nam được xây dựng theo đồ án hình lục giác. Về kiến trúc, Thành Bắc Ninh là một trong bốn tòa thành đẹp nhất vùng Bắc Kỳ thời bấy giờ. Thành có diện tích 545.000m2, tường cao 9 thước đắp bằng đất đá, sau thay bằng gạch đá, chu vi dài hơn 532 trượng, chung quanh có hào nước sâu bao bọc.
KHÁM PHÁ THÀNH CỔ THÀNH CỔ BẮC NINH
Xung quanh có hào rộng 4 trượng sâu 5 thước. Thành có 4 cửa mỗi cửa đều có cầu đi qua hào. Cổng Tiền ở phía Nam, cổng Hậu ở phía Bắc, cổng Đông ở phía bên tả và cổng Tây ở phía bên hữu. Mỗi cổng đều có xây cầu đi qua hào ngoài. Sách “Bắc Ninh tỉnh địa dư” ghi: “Ba cổng Tiền, Hậu, Hữu ở phía trong được xây năm Ất Dậu (1805), phần trên, phía dưới của những cổng đó cũng như những tường sát bên làm bằng đất, gạch, đá.
Bên trong cổng có nhiều nhà lợp ngói, những cổng bên trái ở phía trong được xây năm Giáp Tuất (1814) làm bằng đất, phía bên trên có Cầu ba gian lợp ngói. Cổng Tiền là cổng chính của thành nên được xây dựng cao to nhất. Qua cổng Tiền là đến cột cờ xây gạch, độ cao 17m, gần bằng cột cờ thành Thành Phố Hà Nội. Cổng thành mở theo mùa. Ngày xuân lính mặc quần áo đỏ, đeo gươm. Mùa nắng mặc quần áo vàng, đeo cung. Ngày thu mặc quần áo trắng vác súng. Mùa Đông mặc quần áo đen, vác giáo.Ở sáu góc thành đều có pháo đài nhô ra ngoài, theo kiểu dáng điển hình Vauban.
Đây rõ ràng là một thành to sau thành Thành Phố Hà Nội, chứng tỏ sự quan tâm nhiều của triều Nguyễn nếu với tầm quan trọng mọi mặt của đất Bắc Ninh. Trong Thành có sắp xếp những bộ phận gồm Doanh trấn thủ, Đài bác vọng, kho thuốc súng, nhà Công đồng.
Bao quanh thành Bắc Ninh, nhà Nguyễn còn cho xây nhiều công trình như: Chuyển Văn Miếu từ Thị Cầu về xây ở đỉnh núi Phúc Sơn, tu bổ Đàn Khải Thánh; năm Minh Mệnh thứ 14 xây Đàn Xã Tắc ở Lỗi Đĩnh, Đàn Tiên Nông ở Y Na; năm Minh Mệnh thứ 18 dựng trường học ở Đỗ Xá, năm Minh Mệnh thứ 21 lập miếu Hội Đồng ở Lỗi Đĩnh; năm Thiệu Trị thứ nhất xây miếu Thành Hoàng cũng ở Lỗi Đĩnh.
Thành Bắc Ninh là công trình đồ sộ và kiên cố, đồng thời là trung tâm bộ máy hành chính cai trị của nhà Nguyễn ở tỉnh Bắc Ninh. Tại đây đã ra mắt nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của tổ quốc và của tỉnh. Thời nhà Nguyễn, Thành Bắc Ninh là trung tâm bộ máy cai quản hành chính hai tỉnh Bắc Ninh -Thái Nguyên.
Đóng ở thành Bắc Ninh, quan quân nhà Nguyễn thường xuyên phải đối phó với những cuộc khởi nghĩa nông dân nổi dậy chống lại nhà Nguyễn, trong đó có nhiều cuộc vây hãm thành Bắc Ninh của nghĩa quân Cai Vàng vào nửa cuối thế kỷ XIX.Trước khi Pháp chiếm, tỉnh lỵ của Bắc Ninh mới chỉ là một dãy phố trải dọc theo con đường trạm đá khoảng 1500 m, chủ yếu là hơn 1500 người Hoa trú ngụ, còn quan lại và chính quyền đóng trong thành.
Tháng 3 năm 1864, trước sức tiến công bình tàu chiến và đại bác của thực dân Pháp, quan quân nhà Nguyễn trong thành Bắc Ninh đã phải đầu hàng. Tỉnh Bắc Ninh bị thực dân Pháp chiếm đóng và cai trị từ thời gian lịch sử đó. Thời thuộc Pháp, xác định rõ vị trí tầm quan trọng của tòa Thành này, ngày 16-5-1925 toàn quyền Đông Dương đã ký quyết định xếp thứ hạng di tích Thành Bắc Ninh là công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu – Theo Giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Văn Ninh, tác giả sách “Thành cổ Việt Nam”.
Thời thuộc Pháp, thị xã Bắc Ninh là cứ điểm trọng yếu về mặt quân sự ở Bắc Kỳ. Khu vực nội thành bị giải tỏa để lấy chỗ đóng quân. Những đồi cao ở Đáp Cầu, Thị Cầu trở thành pháo đài kiên cố. Quân Pháp tập trung ở đây khá đông, thường xuyên khoảng 2.000 tên. Lính lê dương, pháo thủ, hậu cần đóng tại Đáp Cầu, Thị Cầu. Lính khố đỏ đóng trong thành Bắc Ninh, lính khố xanh đóng ở đầu phố Ninh Xá.
Song song với việc củng cố căn cứ quân sự, thực dân Pháp còn cho xây dựng nhiều công trình dân sự và thương mại như Sở Thương Chính, Công Chính, Địa chính, Bưu điện, Ngân hàng, Sở Canh nông, Trường học… Bộ mặt phố xá, chợ bến, nhà cửa, dinh thự đã có rất nhiều nhiều đổi mới. Hoạt động thương mại kinh doanh của Bắc Ninh đã khá sôi động, sầm uất. Đến năm 1938 Bắc Ninh trở thành thành phố thứ năm của Bắc Kỳ đứng sau Thành Phố Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, và Hải Dương.
Thành Cổ Bắc Ninh cũng từng là nơi ra mắt nhiều cuộc đấu tranh của nhân dân Bắc Ninh trong trào lưu kháng chiến chống Pháp.Thành cổ được UBND tỉnh Hà Bắc xếp thứ hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu theo Quy định số 144/QĐ-UB ngày 15-3-1980. Ngày 24-10-1981, UBND tỉnh Hà Bắc có Quy định số 574/QĐ-UB về việc bảo vệ di tích Thành cổ Bắc Ninh.
Theo Quy định này khu vực nội thành và dãy hào xung quanh phía ngoài là bất khả xâm phạm. Vùng xung quanh là tường thành và hồ thành không được tùy tiện san lấp, đào bới làm tổn hại đến di tích. UBND tỉnh Hà Bắc giao việc bảo vệ Thành cổ Bắc Ninh cho UBND thị xã Bắc Ninh (nay là thành phố Bắc Ninh) đảm nhận.Ngày nay, thành cổ Bắc Ninh là điểm du lịch quyến rũ đươc nhiều hành khách gần xa về thăm. Theo kinh nghiệm du lịch Bắc Ninh, bạn cũng có thể kết hợp tham quan chùa chiền với khám phá ngôi thành cổ kinh đẹp nhất Bắc Kỳ.
NHỮNG ĐỊA ĐIỂM ĂN UỐNG QUANH THÀNH CỔ BẮC NINH
Bánh bao chiên
Quán chỉ mở cửa vào buổi chiều, nổi biệt do bánh ngon nên luôn hết từ sớm. Một lần thưởng thức thì khó có thể quên cái xúc cảm giòn tan ở vỏ ngoài bánh, nhân bên trong đậm đà gồm có thịt nạc, tiêu, hành, một quả trứng cút tất cả hòa quyện với nhau.
Song song với đó là nước chấm rau củ chua chua ngọt ngọt ( đu đủ, su hào,… tùy từng mùa ) làm dậy vị của chiếc bánh.
Địa điểm: Cổng Ô, đường Ngô Gia Tự, phường Ninh Xá, Bắc Ninh.
Bánh cá
Đã nói đến bánh cá thì không thể không nhắc đến cái vị đậm đà dậy mùi cá song song với những gia vị. Song song với đó là hương vị cay cay nồng nồng của ớt, nhưng vẫn không làm mất đi hương vị hơi ”tanh” của cá.
Món ăn sẽ nổi biệt ngon hơn khi được ăn nóng và ăn vào mùa đông giá rét.
Địa điểm: Nhà hàng Korea, 23 Ngọc Hân Công Chúa, Thành phố Bắc Ninh.
Bánh cuốn thịt nướng
Với vỏ bánh cuốn dai dai dẻo dẻo ăn kèm với thịt nướng thơm lừng. Nổi trội, không thể thiếu một chút hành tím phi thơm giòn rụm, song song với bát nước mắm mặn ngọt hòa quyện lại thật tuyệt vời.
Địa điểm: có rất nhiều điểm bán trong Thành phố Bắc Ninh.
Bánh mì nướng
Bánh mì được nước bằng bếp than, phủ một lớp bơ vàng óng tạo nên dư vị khó quên cho những ai thưởng thức món này.
Địa điểm: chợ Nhớn, Thành phố Bắc Ninh.
Vào dịp cuối tuần, hãy tạm xa cái ồn ào của Thủ đô. Hãy về tham quan Thành cổ Bắc Ninh và thưởng thức những món ăn nơi đây chắc chắn sẽ để lại cho bạn những kỉ niệm kỷ niệm.
Nguồn: Sưu tầm internet.