Chùa Phổ Giác còn gọi là chùa Tàu Tượng hay chùa Tàu Voi, địa chỉ: số 80 phố Ngô Sĩ Liên, phường Văn Miếu, quận Đống Đa, Hà Nội. Ban đầu (khoảng năm 1770-1774 dưới thời Lê Trung hưng), chùa được khởi dựng tại phường Phục Cổ (ở quãng giữa phố Nguyễn Du bây giờ). Nơi đó trước kia từng tập trung các tàu voi của đội tượng binh nhà Trịnh, có cả ngôi miếu Dương Võ với tấm bia Dương Võ bi kí, dựng vào tháng 8 năm Canh Dần, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 31 (1770), thờ ba vị có công luyện tập voi chiến như tổ sư công tượng. Đến thời Nguyễn, miếu bị đổ nát, bia này mới di dời sang chùa Phổ Giác.
Sau khi chiếm Hà Nội, thực dân Pháp đã lấy đất chùa xây tòa đốc lý (nay là Trụ sở UBND thành phố) và Ngân hàng Đông Dương, chùa phải dời xuống khu vườn của Viện Thái Y ở thôn Lương Sử (quãng dưới phố Ngô Sĩ Liên ngày nay). Chùa giữ nguyên tên cũ và dân vẫn quen gọi là chùa Tàu. Tấm bia Dương Võ cũng được chuyển theo, hiện vẫn còn trong chùa. Chùa Phổ Giác có ý nghĩa là phổ cập và giác ngộ Phật pháp cho Phật tử và nhân dân. Ngoài thờ Phật và thờ Mẫu, trong chùa còn thờ Phan Cảnh Điệp, một người luyện voi giỏi thời Lê Trung hưng.
Chùa Phổ Giác đã qua nhiều lần trùng tu và sửa chữa, các bia dựng năm 1856-1876 còn ghi rõ việc này. Đôi câu đối đắp trên trụ biểu cho biết năm Bính Tuất 1886 đã tô lại tượng Phật, năm Kỷ Sửu 1889 sửa các nội thất, tiền đường, hậu cung, nhà thờ Tổ. Năm 1951, chùa được trùng tu và đợt xây lại năm 2014 đã định hình kiến trúc như hiện nay. Ngày 2-10-1991 Bộ Văn hóa và Thông tin đã xếp hạng chùa là Di tích lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật quốc gia.
Chùa Phổ Giác hiện còn nguyên cổng tam quan cũ được xây dựng theo kiểu đá vòm cuốn dưới bóng các cổ thụ, trông khá đẹp và độc đáo. Cổng này không cao rộng mà sử dụng những hòn đá để mộc tạo thành hình một con sư tử lớn đang há miệng quỳ về phía vương phủ thời chúa Trịnh ở kinh thành Thăng Long. Các cánh cửa được ghép bằng những thanh gỗ đẽo tròn, mô phỏng hình dáng cây tre. Có thuyết cho rằng kiến trúc trên ngụ ý chùa Phổ Giác là một trong những sơn môn lớn nhất thuộc thiền phái Tào Động được du nhập vào Việt Nam từ thế kỷ 17, vì biểu tượng núi gợi nhớ về việc tu trên núi vốn gắn với phái này.
Du khách từ cổng vào sân trước rồi bước lên thềm cao của tòa tam bảo. Tiền đường gồm 7 gian cửa bức bàn được xây kiểu 2 tầng, 8 mái lợp ngói ta. Thiêu hương và thượng điện cũng cùng kiểu, nối với tiền đường thành hình “chữ Công”, bên ngoài có hàng hiên và cột đá vây quanh. Lại có 3 tấm bia và đôi ngựa đá đặt ở sau lưng hậu cung. Tại khoảng sân hẹp ở ngoài hiên chùa chính còn có thêm mấy ban thờ nửa lộ thiên
Hai bên tam quan có tượng voi và ngựa. Nhà thờ Mẫu gồm 3 gian, nằm ở bên hữu sân trước, ngay sau một tháp mộ, bên tả sân là tháp mộ khác và một phương đình kiểu 2 tầng 8 mái, nơi đặt pho tượng Quan Âm. Bên hữu thiêu hương, thượng điện là nhà khách và nhà thờ Tổ rộng 5 gian, cũng có hàng hiên và cột đá, bên tả dành cho ăn ở. Tất cả các tòa nhà đều được tôn trên nền cao.
Hiện nay trong chùa Phổ Giác có một hệ thống 37 tượng tròn gồm 20 tượng bài trí ở Phật đường, 11 pho ở nhà thờ Mẫu và 6 pho ở nhà thờ Tổ. Ngoài ra còn có tượng chân dung Phan Cảnh Điệp và cuốn thần phả ghi công đức của ngài ở hậu cung, một tấm bia nói về nghề thuốc và việc dựng Y Miếu.
Trong số cổ vật lại có 13 tấm bia đá, 3 chuông đồng, 1 đôi ngựa đá, ngai thờ, bài vị, khám thờ, nhang án, cửa võng và gần 30 hoành phi, câu đối phong phú về mọi mặt. Phần gỗ được trang trí bằng các hoa văn, điển tích Phật giáo và các đề tài tứ linh, tứ quý. Chùa còn giữ được nhiều đồ thờ tự quý giá với chất liệu đồng, gỗ, gốm sứ…
Nguồn: Sưu tầm internet.